Magical Thinking or No Thinking

The interview conducted in 2017 by chess journalist Sagar Shah during a national chess tournament recently went viral after Gukesh achieved his dream of becoming the youngest World Chess Champion. Sagar asked him about his personal ambition and 11 year old Gukesh replied with remarkable clarity: "I want to be the youngest world champion." 

Fast forward to December 2024, and Gukesh has fulfilled that bold ambition, defeating Ding Liren in the World Chess Championship final. The viral interview became a symbol of the power of vision and dedication. Social media buzzed with admiration as how an 11-year-old’s dream, spoken with conviction, had become an 18-year-old’s reality. 

Believing in a goal and acting as if it's already achieved. Visualizing success and aligning thoughts with goals is manifestation. 

"Manifest" is the word of the year by Cambridge dictionary. Coincidentally, "Brain Rot" is word of the year by Oxford University Press. Manifest was first used in 1845 while Brain rot was used almost 170 years back. But the context has changed. There is an interesting connection between these two words: Obsession and intention. "Brain rot" and "Manifestation" can be interconnected through their implications in this digital world. 

Almost everyone wakes up with mobile in hand and thumb scrolls endlessly through social media. What might have started as a way to stay connected and has now turned into a trap. Every app Whatsapp to Instagram, Twitter to Tiktok to YouTube is designed to hold your attention. One meme after another, one short after another, one reel after another, never satisfying enough to stop, seconds to minutes to hours. Stream of the contents seemed to be tailored for you. 

Walking on the streets, in cafes, and even in homes, people are no longer looking at each other. Instead, their faces are illuminated by mobile screens. Notifications demand attention, pulling them into a loop of scrolling, liking, and consuming content, often leaving behind a sense of mental clutter and time lost. A quick scrolling of makeup tutorials, health, trending dance movements and life hacks in just 10 to 15 seconds. Most of the reels are for entertainment or promotion rather than to educate like a woman with glowing skin applying serums and text on the screen “This routine cleared my skin in 2 weeks!” One may try to compare oneself to creators and may lead to negative self image. Reels are designed to be addictive and it is easy to lose track of time. This may lead to a reduced time span for other meaningful tasks. 

Excessive exposure to repetitive or unchallenging content, especially online, often describes the feeling of mental fatigue. There is a possibility of a decline in cognitive function from overconsumption of things like mindless media, memes or distractions. 

Reels may inspire you at times but overuse without mindfulness may lead to brain rot. Brain rot refers to an obsessive preoccupation with a particular topic, idea, or content, often fueled by excessive exposure to online media. 

Technology isn’t the enemy—it’s how we use it. Online environment can blur the lines between intentional focus (manifest) and obsession (brain rot). 

Let us turn fixation into action. Focusing thoughts, energy and intentions on a desired outcome to bring it into reality, often rooted in ideas of mindfulness or the law of attraction. Let us consume the online content consciously and remember there is life beyond the screen.

Have a Great Year !!!

वयाच्या ११ व्या वर्षी आत्मविश्वासाने "मला सर्वात तरुण जगज्जेता व्हायचे आहे". सांगणाऱ्या गुकेशची क्रीडा पत्रकार सागर शहा याने २०१७ मध्ये ११ वर्षाखालील राष्ट्रीय बुद्धिबळ स्पर्धेचा विजेता गुकेशची घेतलेली मुलाखत सध्या सर्वत्र viral होत आहे. गुकेशने त्यानंतर ७ वर्षानी, वयाच्या १८व्या वर्षी १२ डिसेंबर २०२४ ला डिंग लिरेनला जागतिक बुद्धिबळ स्पर्धेत हरवून सर्वात तरुण जगज्जेता होण्याची आपली महत्त्वाकांक्षा पूर्ण केली. हे शक्य झाले ते त्याच्या जिद्दीमुळे आणि त्याने घेतलेल्या कठोर मेहनतीमुळे. 

आपल्या ध्येयावर ठाम विश्वास ठेऊन, ते ध्येय साध्य करण्यासाठी सकारात्मकतेने प्रयत्न करणे म्हणजे मॅनिफेस्ट. अगदी ओम शांति ओम मधील शाहरुख खानच्या डायलॉग "अगर किसी चीज को शिद्दत से चाहो तो पूरी कायनात उसे तुमसे मिलाने की कोशिश में लग जाती है!" 

”मॅनिफेस्ट” हा केंब्रिज शब्दकोशाचा यावर्षीचा शब्द आहे असून ऑक्सफर्ड युनिव्हर्सिटी प्रेस चा यावर्षीचा शब्द आहे “ब्रेन रॉट”. हे दोन्ही शब्द अजिबात नवीन नाहीत. मॅनिफेस्ट हा शब्द ई.स. १८४५ मध्ये जॉन ओ'सुलिव्हन यांनी हा शब्द प्रथम वापरला होता. ब्रेनरॉट हा शब्द खरंतर १७० वर्षांपूर्वी हेन्री डेव्हिड थोरोच्या "वाॅल्डन" या पुस्तकात वापरला होता. सध्या मात्र अगदी वेगळ्याच संदर्भात वापरला जात आहे. 

मॅनिफेस्ट व ब्रेन रॉट हे दोन जरी वेगळे शब्द असले तरी त्सध्याच्या डिजिटल युगात या दोन्ही शब्दांचा परस्पर संबंध दिसतो. मॅनिफेस्ट, “मॅजिकल थिंकिंग”, म्हणजेच एखादी गोष्ट झालीच आहे असा विचार करत, जिद्दीने धडपडून प्रयत्नातून स्वप्नांपर्यंत पोहोचणे, तर ब्रेन रॉट, “नो थिंकिंग”, कसलाही विचार न करता एखादी गोष्ट करत राहणे. 

आपल्या आजूबाजूला, रस्त्यावर, कॅफेत, जॉगिंग ट्रॅक आणि अगदी घरातही जवळजवळ सगळेच सकाळी उठल्यापासून हातात मोबाईल घेऊन सतत समाज माध्यमांवर (सोशल मीडियावर) वेळ घालवताना दिसतात. सुरुवातीला फक्त एकमेकांशी संवाद साधण्यासाठी सुरू केलेला सोशल मीडियाचा वापर आपल्याला कधी त्याच्या विळख्यात घेतो हे समजतच नाही. व्हाट्सॲप ते इंस्टाग्राम पर्यंत ट्विटर पासून ते टिकटॉक किंवा यूट्यूब पर्यंत सर्वच ॲप हे आपल्याला सोशल मीडियाच्या व्यसनात अडकवून टाकण्यासाठीच तर तयार केलेले आहेत असे म्हणले तर वावगे ठरणार नाही. स्क्रोल करा, लाईक करा आणि शेअर करा यात आपण इतके अडकून जातो की कशाचेच भान राहात नाही. मीम्स, यूट्यूब शॉर्टस् एकानंतर एक येतच राहतात व काही सेकंदापासून ते कितीतरी तास आपल्याला जखडून टाकतात. 

नितळ त्वचेची स्त्री, ती लावत असलेले सिरम आणि त्याखाली लक्ष वेधणारा संदेश "दोन आठवड्यात अशी त्वचा होण्यासाठीची दिनचर्या" यासारखे रील्स, १० ते १५ सेकंदाचे मेकअप ट्युटोरियल्स, आरोग्य, ट्रेंडिंग डान्स मूव्हमेंट्स आणि लाइफ हॅक्स आपल्याला स्क्रोलिंग करायला उद्युक्त करतात. एका रीलवर क्लीक करताच तशाच रील्सचा भडीमार सुरु होतो. रील्स प्रामुख्याने मनोरंजन किंवा जाहिरातीसाठी असतात. काहीजण तर स्वत:ची तुलना त्या रीलमधील व्यक्तीबरोबर करून स्वतःची नकारात्मक प्रतिमा तयार करतात. 

एकानंतर एक येत राहणारे मीम्स, रील्स, यूट्यूब शॉर्टस् पाहणे आपल्या मेंदूसाठी सतत जंक फूड खाण्यासारखं आहे. बौद्धिकदृष्ट्या आव्हानात्मक नसलेलं ऑनलाइन कंटेंटच्या अतिरेकाने निर्णय घेण्याची क्षमता हळूहळू कमी होऊन मानसिक थकवा येतो. 

तंत्रज्ञान आपला शत्रू नाही, पण तंत्रज्ञान आपण कसे वापरतो हे महत्त्वाचे. सध्याच्या ऑनलाईन वातावरणात मॅनिफेस्ट आणि ब्रेन रॉट मधील सीमारेषा अस्पष्ट होताना दिसते. २०२४ चे सर्वात जास्त वापरले जाणारे शब्द, २०२५ साठी आपल्याला ऑनलाइन गोष्टी जागरूकतेने पाहू या असेच तर सांगत नाही ना कारण मोबाइल स्क्रीनच्या पलीकडेही एक सुंदर जीवन आहे.

Dr. Snehal Kamalapur

Understanding HPV Vaccination: Safeguarding Health Together

Amayra is a fitness enthusiast in her mid-thirties. She balanced her job with a workout routine and a diet. She never missed her annual check-up. But life always has a twist in store.  When she sat in the waiting room flipping through a magazine, during regular annual checkup,  she couldn’t have imagined life-changing news that awaited her. 

She got a call from her doctor about the pap smear test and recommended further investigation. She sensed a concern, words like “biopsy” and “HPV” swirled around her. Further test results confirmed her worst fears—she had cervical cancer. It was a journey of fear and hope for her. “How could this happen to me?” "Why me?" she wondered as she had always been careful about her health. The doctor explained that it often begins as a human papillomavirus (HPV) infection. For most women, such infections resolve on their own, but in some cases, it may lead to cancer. The doctor started a treatment. 

During her recovery, she met other women battling with cervical cancer. 

Lakshmi lives in Rajokri village, about 45 km from Delhi. She runs her household by selling milk and is the sole breadwinner in her family. She was experiencing constant pain and itching in her pelvic area but was not able to consult a doctor due to lack of medical facilities in her village [1]. 

CAPED (Cancer Awareness Prevention and Early Detection) Trust had arranged a screening camp which was free of cost. Local members from the community went door-to-door explaining the importance of an early detection test for cervical cancer. Further investigations were recommended for Lakshmi. Because of screening and early treatment, she has recovered and now urges women not to be ashamed of health issues. Talk about it with someone before it’s too late. 

Sangeeta Gupta, a publisher, was shocked when diagnosed with cervical cancer [2]. She has successfully fought her battle with cervical cancer. It was an emotionally exhausting experience for her. A positive approach and family support helped her to bounce back. She has spoken openly about her cancer with others though there is social stigma attached to cervical cancer. She started the journey of educating women about screening tests and the HPV vaccine. 

The stories of survivors may vary but they all share resilience and hope. 

Cervical cancer remains a significant public health issue worldwide[3]. Current estimates indicate that every year 123907 women are diagnosed with cervical cancer and 77348 die from the disease. [4] It is necessary to spread awareness of regular screenings, and life-saving potential of the HPV vaccine. So I thought of sharing my discussion with Dr. Vaidehi Lomte, a gynecologist to know more about cervical cancer, screening and vaccination. 

What is Cervical Cancer? 

Cervical cancer originates in the cells of the cervix, the lower part of the uterus that connects to the vagina. It typically develops over several years, starting with pre-cancerous changes known as cervical intraepithelial neoplasia (CIN). If left untreated, these abnormal cells can progress to invasive cancer. 

What are Causes and Risk Factors? 

The primary cause of cervical cancer is persistent infection with high-risk types of the human papillomavirus (HPV). HPV is a common virus transmitted through sexual contact. Although most HPV infections resolve on their own, chronic infection with high-risk strains can lead to cervical cancer. 

Key risk factors include- 

• HPV Infection: The most significant risk factor
• Smoking: Doubles the risk of cervical cancer. 
• Immunosuppression: Weakened immune system, such as in HIV-infected individuals.
• Long-term use of oral contraceptives: Linked to a higher risk of cervical cancer. 
• Multiple full-term pregnancies: Associated with an increased risk. 
• Family history: Genetics can play a role in susceptibility.

What are the Symptoms? 

In its early stages, cervical cancer often does not present noticeable symptoms. 

As the disease progresses, symptoms may include-

• Abnormal vaginal bleeding (post-coital, intermenstrual, or postmenopausal) 
• Unusual vaginal discharge 
• Pelvic pain Pain during intercourse 

These symptoms can be caused by other conditions, but it is crucial to seek medical advice for proper diagnosis and treatment. 

Is it possible to prevent it? 

Preventing cervical cancer involves multiple strategies like screening, vaccination etc. 

• HPV Vaccination: HPV Vaccines protect against the most common cancer-causing HPV strains. The vaccine is most effective when administered before individuals become sexually active. 
• Regular Screening: Pap smears and HPV tests can detect precancerous changes in cervical cells. Early detection through screening is essential for successful Cervical cancer is largely preventable and, when detected early, highly treatable. Public health efforts focusing on vaccination, regular screening, and 
• Education about safe sexual practices and smoking cessation are crucial in reducing the incidence and mortality rates of this disease. 

By increasing awareness and access to preventive measures, we can ensure better health outcomes for women worldwide. 

References-

1. https://www.youtube.com/watch?v=h8vLfDqq594
2. https://www.youtube.com/watch?v=IpDk1ONdZS8
3. https://www.bbc.com/news/health-44494377
4. https://hpvcentre.net/statistics/reports/IND.pdf?t=1713590454130
5. https://www.youtube.com/watch?v=2x278gBbpok 
6. https://togetherforhealth.org/india-faces-of-hope/

Dr. Snehal Kamalapur

कचरावेचक ते पत्रकार, सामाजिक कार्यकर्ती आणि फिल्ममेकर

 

 

एका कार्यक्रमाच्या निमित्ताने उद्योजक, डॉक्टर व अनेक मान्यवर यांच्यासमोर आत्मविश्वासाने बोलणाऱ्या मायाशी माझी भेट झाली. या भेटीतून तिच्या संघर्षाची आणि कर्तृत्वाची बाजू समोर आली. एक अशिक्षित स्त्री काय करू शकते हे समजावे, तिचा संघर्ष सर्वांना समजावा, स्वतःजवळ काहीही नसताना कचरावेचक ते पत्रकार, सामाजिक कार्यकर्ती आणि फिल्ममेकर असा पल्ला गाठणाऱ्या मायाबद्दल महिला दिनाच्या निमित्ताने आपल्याला सांगण्याचा हा प्रयत्न. 

तेराव्या वर्षी लग्न, अल्लड वयात चौदाव्या वर्षी पहिले मूल आणि हे कमी की काय म्हणून अंगावर पडलेली आर्थिक जबाबदारी. एखादी सुशिक्षित व्यक्तीसुद्धा खचून गेली असती पण माया मात्र याला खंबीरपणे सामोरी गेली. शेजारपाजारी सगळ्या कचरा गोळा करणाऱ्या बायका त्यामुळे साहजिकच मायाने पण शहरात कचरा गोळा करण्यास सुरुवात केली. त्यावेळी कसेबसे दिवसाला वीस रुपये मिळत. 

अलायन्स ऑफ वेस्ट पिकर (Aliance of Waste Picker, AIW) एक लाख कचरा वेचकांचे प्रतिनिधित्व करते. या अलायन्समधील कागद काच पत्र कष्टकरी पंचायत, पुणे ही एक सदस्य संस्था. या संस्थेच्या नाशिक रोड विभागीय कार्यालयात मनापासून काम करत 60 कचरावेचक महिलांना ओळखपत्र मिळवून देत मायाने आपली खास ओळख निर्माण केली. 2010 मध्ये AIW ने भारतातून तीन कचरा वेचकांना तियानजिन, चीन येथे झालेल्या संयुक्त राष्ट्र हवामानबदल परिषदेत भारताचे प्रतिनिधित्व करण्याची संधी दिली. यात मायाचा समावेश करण्यात आला. आंतरराष्ट्रीय पातळीवर भारताचे प्रतिनिधित्व करून आपली मतं मांडण्याची मिळालेली संधी तिच्या आयुष्याला कलाटणी देणारी ठरली. आजूबाजूला असलेल्या कॅमेऱ्यांनी तिच्यावर जणू जादूच केली. निरक्षर असलो तरी जर आपल्या हातात कॅमेरा आला तर आपले प्रश्न आपण लोकांपर्यंत, सरकारपर्यंत पोहोचवू शकतो याची तिला जाणीव झाली. अभिव्यक्ती या स्वयंसेवी संस्थेकडून व्हिडिओग्राफीच्या मिळालेल्या प्रशिक्षणामुळे तिचे जीवनच बदलून गेले.

आरोग्य, सामाजिक विषमता, पाणी प्रश्न, घरकाम, कचरावेचक महिलांचे प्रश्न आणि शेतकऱ्यांचे प्रश्न अशा विविध विषयांवरील माहितीपटांद्वारे प्रश्न सोडवण्याचा प्रयत्न करून उत्तम समुदाय पत्रकार म्हणून आपली ओळख मायाने निर्माण केली. एवढ्यावरच न थांबता कोणतेही प्रशिक्षण न घेता मायाने कॅमेरा असिस्टंटपासून ते फिल्म मेकिंगपर्यंत वेगवेगळ्या जबाबदाऱ्या अगदी व्यवस्थित पार पाडल्या. 

मोहाची फुले म्हणजे दारू असे समीकरण पण त्यात औषधी गुणही तेवढेच आहेत. याच मोहाच्या फुलापासून लाडू, गुलाबजाम आणि एनर्जी पावडर अशी विविध उत्पादने तयार करण्यासाठी मायाने नाशिक जिल्ह्यातील पेठ तालुक्यातील आदिवासी महिलांना एकत्र आणून आपली उत्पादने बाजारात आणली. 

विविध सामाजिक उपक्रमांसाठी मायाने श्रमजीवी महिला सामाजिक संस्थेची स्थापना केली. त्या अंतर्गत वस्त्यांमध्ये जाऊन महिलांना एकत्र आणून डिस्कशन क्लब सारखे उपक्रम राबविले, शासनाशी सामाजिक प्रश्नांवर पत्रव्यवहार केला व यातून सामाजिक विकासाची चळवळ पुढे चालू ठेवली. 

गावकऱ्यांचे प्रश्न मांडता यावेत त्यासाठी मायाला आजूबाजूच्या गावांना भेटी देणे सोयीचे व्हावे, तिच्या सामाजिक कार्याला मदत व्हावी म्हणून सायरस पुनावाला यांनी तिला कार भेट देऊन तिचा सन्मान केला.   मायाच्या सामाजिक क्षेत्रातील कार्याची दखल घेत बेस्ट इम्पॅक्ट व्हिडिओ अवॉर्ड, राजमाता जिजाऊ सन्मान, नारी सन्मान, सावित्रीबाई फुले पुरस्कार, महिला गौरव पुरस्कार, नवदुर्गा सन्मान, भाई नावरेकर स्मृतिदिन विशेष सन्मान, कर्मयोगीनी पुरस्कार देत विविध संस्थांनी तिचा सन्मानही केला आहे. 

मायाच्या पुढील वाटचालीसाठी शुभेच्छा ! शिक्षण घेण्याची तिची इच्छा पूर्ण होवो हीच सदिच्छा ! 

नारीशक्तीस सलाम !!! Happy Women's Day!!!

I recently had a chance to meet Maya. She was speaking confidently in a cultural program attended by many entrepreneurs, physicians and renowned personalities. I had a brief chat with her to understand the challenging journey of an illiterate lady from a ragpicker to a journalist, social worker and a filmmaker. On the occasion of International Women's Day, I would like to share this inspiring story with you all. 

Maya got married when she was 13 and had her first child at the age of 14. Most of the ladies in her neighborhood were ragpickers. Maya also started as a rag picker to support her family. In those days, she earned hardly 20 rupees per day. 

Alliance of Waste Pickers (AIW) represents about 1 lakh ragpickers. Kaagad Kaach Patra Kashtakari Panchayat (KKPKP), Pune is a member organization of AIW. Maya started working with KKPKP’s Nashik Road office and was instrumental in arranging identity cards for 60 lady ragpickers. In 2010, AIW sponsored Maya and 2 other ragpickers to attend “UN Climate Change Conference” held at Tianjin, China. Representing India on a global platform and getting introduced to videography was a turning point in Maya’s life. She realized the power of camera & creating short films to effectively spread awareness about various problems to society & the government. On her return from the conference, she attended a training course in videography conducted by an NGO, Abhivyakti. Maya has created many short films addressing various problems faced by ragpickers and household workers. 

Encouraged by the response, she expanded her horizon to issues pertaining to health, social inequality and water scarcity. In this process she performed various roles from camera assistant to a filmmaker and established herself as a video journalist. 

Moh (Mahua) flowers are often seen as raw material for making Moh liquor. However Moh flowers have many medicinal properties. Maya encouraged tribal women from Peth Taluka in Nashik District to collect the flowers and prepare various products like Energy Powder and Sweets like Ladu & Gulabjamun. This has provided employment and opportunity to earn money to the tribal women. 

Maya has started Shramajivi Mahila Samajik Sanstha to protect the rights of unorganized women workers. The sanstha works towards better healthcare facilities for farmers, promoting quality education for their children and fostering skill development programs. 

Impressed by her initiative, Dr. Cyrus Poonawalla gifted Maya a car for easy commuting from village to village to help villagers around Nashik. Maya has received many awards like Best Impact Video Award, Rajmata Jijau Award, Nari Sanman, Savitribai Phule Award, Mahila Gaurav Award, Navdurga Award, Bhai Navrekar Memorial Award and Karmayogini Award to name a few. 

Best wishes for her future journey. May her wish to get formal education be fulfilled soon. 

Happy Women's Day!!!

#InvestInWomen

Dr. Snehal Kamalapur

रिफ्रेश बटणाच्या शोधात

 

२०२३ संपून २०२४ सुरू होईल. २०२३ वर्ष नेहमीप्रमाणेच चांगले वाईट अनुभव देऊन गेलं. अनेक प्रश्न अजूनही मनात आहेतच. उत्तर शोधण्याचा प्रयत्न चालूच आहे. काही तर्कशुद्ध वाटणाऱ्या गोष्टी तर्कहीन वाटायला लागल्या आहेत. वास्तविकता आणि आभास यातील सीमारेषा खरंच धूसर होत असल्याचे जाणवायला लागलं आहे . 

इथे तर शब्दांचे अर्थही बदलायला लागले आहेत असा विचार येत असतानाच हातात पडले ते सत्या नाडेला यांचे “हिट रिफ्रेश”.

ब्राउझरचं रिफ्रेश बटन दाबल्यावर त्याचा काही भाग तसाच राहतो आणि काही भाग नव्याने दाखविला जातो. यातूनच बिल गेट्स यांनी प्रस्तावनेत या पुस्तकाची समर्पकता दाखवली आहे. ही गोष्ट खरंतर पुस्तकाच्या नावासाठीच नाही तर आपल्या जीवनासाठी पण किती समर्पक आहे; नाही का? काही गोष्टी आहे तशाच चालू ठेवाव्यात पण काही मात्र बदलाव्यात. क्रिकेट आणि संगणक या दोन्ही गोष्टी नाडेलांच्या आवडीच्या. बारावीत असताना हैदराबादकडून क्रिकेट खेळून बँकेत नोकरी करण्याचे स्वप्न पाहणारे नाडेला. आवडत्या गोष्टी केल्या की आनंदाबरोबरच यशही मिळते हे आईचे; तर मोठी स्वप्ने पाहून ते पूर्ण होण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजे हे वडिलांचे विचार या दोन्हींची सांगड घालून रिफ्रेश बटन हिट केले आणि इंजिनिअरिंगची पदवी घेऊन तंत्रज्ञान क्षेत्रातील वेगवेगळे टप्पे पार करत मायक्रोसॉफ्टचे कार्यकारी अध्यक्ष आणि सीईओ झाले. खरंच शोधावं का रिफ्रेश बटन या वर्षात. 

“At the core, Hit Refresh is about us humans and the unique quality we call empathy, which will become ever more valuable in a world where the torrent of technology will disrupt the status quo like never before.” – Satya Nadella from Hit Refresh

रिफ्रेश बटन शोधत असतानाच मॉर्गन हाऊसेल यांचे “सायकॉलॉजी ऑफ मनी” पुढील वर्षासाठीच नाही तर आयुष्यासाठीचे तत्त्वज्ञान देऊन गेले. वयाच्या प्रत्येक टप्प्यावर आपली स्वप्ने किंवा गरजा वेगवेगळी असू शकतात. त्यासाठी बदल हा स्वाभाविक आहे, तो स्वीकारा आणि पुढे जा; हेच तर जीवन. पैशाचे मानसशास्त्र समजावताना जीवनाचे सारच मांडले आहे मॉर्गन हाऊसेलनी. गरज आणि इच्छा यातील फरक कळणे महत्त्वाचे. कधी, काय आणि का हवे ते समजले तर आयुष्य सोपे होईल. 

अर्थात अचानक गोष्टी घडतात आणि सर्व ठरवलेले बिघडून जाते. 

“You can’t control surprises, but you can control how you prepare for them.” 

"Planning is important, but the most important part of every plan is to plan on the plan not going according to plan."

-Morgan Housel from The Psychology of Money 

आपण ठरवतो एक आणि घडते वेगळेच. अगदी मागच्या महिन्यापासून ठरवत होते, नवीन वर्षाच्या सुरुवातीलाच मस्त कुठेतरी दोन-तीन दिवस निवांत जाऊन येऊ. पण अचानक अशा घटना घडल्या आणि वर्ष सुरु व्हायच्या आधीच plan चौपट झाला. पण ‘लेट इट गो’. 

'लेट गो' किंवा सोडून दे, परत करू की plan असं मनाला समजवायचं. अर्थात शारीरिक, मानसिक आणि कौटुंबिक स्वास्थ्यासाठी हे गरजेचे वाटते आहे. नवीन वर्ष नव्या संधी आणि नवीन आव्हाने घेऊन येईल. ‘लेट गो’ च्या यादीत नवीन गोष्टी येत रहातील. प्रत्येकाला आपल्यासाठी आपलं रिफ्रेश बटन शोधावे लागेल.

डॉ. स्नेहल कमलापूर

गौराई

आज सकाळी दहीभाताचा नैवेद्य दाखवला आणि पुनरागमनाय च असं म्हणणार तेवढ्यात कोणी तरी बोललं, कशी आहेस? किती धावपळ करतेस? थोडी विश्रांती घे, बस निवांत, बोलू जरा. आमच्या येण्याने तुम्हा बायकांना अगदी उसंत मिळत नाही. आमच्या तरी किती तर्‍हा. तुझ्याकडेच बघ एक येते श्रावणात शुक्रवारी आणि दुसरी भाद्रपदात. काही जणी सुगडावर, काही उभ्या, काही तांब्यावर, काही पानांवर तर काही खड्यांच्या अशा वेगवेगळया पद्धती. त्याबरोबरच ते साग्रसंगीत जेवण. पुरणपोळ्या, सोळा भाज्या, कोशिंबिरी, चटण्या आणि करंज्या, लाडू, अनारशासारखे फराळाचे पदार्थ. कदाचित हे पूर्वापार चालत आले किंवा या हवामानात सर्व भाज्या चांगल्या मिळतात किंवा सर्व रस आपल्या जेवणात असले तर ते स्वास्थ्यवर्धक असते म्हणून असावे. खरंतर सध्याच्या जमान्यात हे रुचकर पदार्थ योग्य पद्धतीने केले तर गप्पा मारायला आलेल्या मैत्रिणींना पटकन देता येतील म्हणून हे फराळाचे पदार्थ असावेत. या निमित्ताने तुम्हा मैत्रिणींना छान सजून एकमेकींकडे जाऊन मनसोक्त गप्पा मारता येतात. पण बर्‍याच वेळा सर्वच गोष्टींचे अवडंबर माजवले जाते. त्यामुळे तुम्हा बायकांची खूपच धावपळ होते. आपल्याला जमेल तसे मनोभावे करावे. 

बाकी तुझे Women networking कसे चालले आहे? महिला सक्षमीकरण झाले तर त्या समर्थपणे आणि सजगतेने जबाबदारी पेलू शकतात हा जी-२० परिषदेचा आणि तुझा अजेंडा सारखाच आहे की. त्यासाठी महिलांच्या विकासाला प्रोत्साहन देण्यासाठी जी-२० परिषदेने उचललेले पाऊल अगदी योग्यच वाटलं. 

शैक्षणिक प्रगती बरोबर घेतलेल्या शिक्षणाचा उपयोग स्वतःच्या, कुटुंबाच्या आणि समाजाच्या उन्नतीसाठी झाला पाहिजे. अर्थात मुलगी शिकली की प्रगती होतेच पण निर्णय प्रक्रियेत जर महिलांचा सहभाग असेल तर सामाजिक विकास नक्कीच लवकर होऊ शकतो. मंगलयान, चांद्रयान आणि आदित्य एल 1 या सर्व अंतराळ मोहीमा यशस्वी करण्यासाठी स्त्री स्त्रियांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावली आहे. 

सध्या जागतिक स्तरावर ज्या समस्यांना सामोरे जात आहोत त्यामध्ये हवामान बदल आणि सायबर सुरक्षा या महत्त्वाच्या आहेत. या दोन्ही मध्ये जी-२० परिषदेमध्ये सुचविल्याप्रमाणे सायबर सुरक्षेच्या धोरणात्मक निर्णय प्रक्रियेत आणि ते राबविण्यात महिलांचा सहभाग असणे आवश्यकच आहे. तसेच हवामान बदलाच्या दृष्टीने योग्य पावले उचलली जावीत यासाठी महिलांकडे नेतृत्व असणे गरजेचे वाटते. अगदी छोटसं उदाहरण घेतलं तर हे लक्षात येईल, घरात प्लास्टिकच्या वस्तू न वापरण्याचा निर्णय महिलांनी घेतला तर त्याचा खूप सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो. 

जागतिक आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी महिलांचा सहभाग किती महत्त्वाचा आहे हे जगाला पटलेले असून समाजाच्या सर्व क्षेत्रात सक्रिय योगदान देण्यासाठी नारीशक्ती नक्कीच प्रभावी ठरेल. सध्या फक्त १० टक्के महिला सक्रिय राजकारणात आहेत. महिलांनी राजकारणात यावे यासाठी चालू असलेल्या प्रयत्नांना नक्कीच यश मिळेल असं वाटतं. 

वित्तीय प्रणालीमध्ये महिलांच्या समावेशास प्रोत्साहन देण्यासाठी महिलांनी आर्थिकदृष्ट्या साक्षर असायला हवे. याची सुरुवात अगदी शाळेत असल्यापासून होऊ शकते. म्हणूनच आपल्या स्कॉलरशिपच्या पैशातून गुंतवणूक करणार्‍या तुझ्या मुलीचे खरंच कौतुक वाटलं. "आई मी घेतलेला शेयर ११० टक्के वाढला, अजून घ्यायला हवे होते. क्रिकेट वर्ल्ड कप भारतात आहे तेव्हा हॉटेल किंवा ऑन लाईन फूड डिलिव्हरी शेयरच्या किमती वाढू शकतील का?" अशी तुमची चर्चा ऐकून छान वाटलं. 

अष्टावधानी असावे हे म्हणणे सोपे आहे पण निभावून नेणे तेवढेच अवघड . वेगवेगळया आघाड्यांवर लढताना ताणतणावांकडे, लक्ष द्यायलाच हवे. यासाठी स्वत:ची काळजी घेणे आवश्यक आहे त्याकडे मात्र तुम्ही बायका दुर्लक्ष करता. आहार, विहार आणि शारीरिक व्यायामाबरोबरच मानसिक स्वास्थ्य तेवढेच महत्त्वपूर्ण आहे. स्वतःसाठी वेळ दे, स्वतःच्या आवडीनिवडीकडे लक्ष दे व एखादा छंद जोपास. 

निरोगी व सुखासमाधानात रहा हाच आमचा शुभाशीर्वाद !!! 

सौ. स्नेहल कमलापूर